Jeta e një Ylli me masë rreth 3 herë të masës Diellore
Oxford Angli 2012
Jeta e yjeve masiv, me të paktën 3 masa Diellore, kanë jetë të shkurtë. Karburanti i tyre konsumohet shumë shpejtë se sa yjet normal (p.sh; të masës së Diellit). Gjithçka fillon kur hidrogjeni i tyre fillon konsumohet me shpejtësi duke detyruar kështu yllin të fryhet dhe të marri ngjyrën e kuqe. Kur hidrogjeni konsumohet përfundimisht, ai konvertohet me heliumin dhe kështu ylli arrin fazën e fuzionit të heliumit dhe ndërtimit të një bërthame me këtë të fundit. Heliumi digjet shumë më shpjet sesa hidrogjeni, kështu ylli kthehet në një gjigand të kuq. Kur procesi i hidrogjenit dhe heliumit ngadalësohet, graviteti fillon të shtypë bërthamën.
Hindrogjeni(H) në Helium(He)
Heliumi(He) në Karbon(C)
Heliumi vazhdon djegien me shpejtësi, ndërkohë që konvertohet me Karbonin dhe kështu pas konvertimit të heliumit në karbon ndërtohet bërthama e karbonit. Ndërkohë që bërthama ndërtohet, shtresat e jashtme vazhdojnë të zgjerohen. Elektronet në bërthamë ngushtohen dhe mundohen të luftojnë presionin që ushtron graviteti, por shpresat e mëdha të yllit nuk janë në gjendje ta kapërcejnë presionin e elektroneve dhe kompatibilitetin e karbonit në bërthamë. Në kohën që graviteti fillon shtypjen, starton fuzioni i karbonit, por bërthama nuk është në gjendje ta përballojë shtypjen nga graviteti dhe kështu fillojnë fuzionet e tjerë.
Karboni(C) në Oksigjen(O)
Oksigjen(O) në Neon(Ne)
Neoni(Ne) në Magnezium(Mg)
Magnezium(Mg) në Sikilon(Si)
Sikilon(Si) në Hekur(He)
Hekuri është elementi i fundit që lëshon energji në bërthamë. Kur fuzioni i silikonit ngadalësohet, graviteti fillon përsëri shtypjen në pjesën e sipërme. Në sekondat në vazhdim, bërthama metalike me madhësi sa Toka, shtypet/tkurret duke u bërë jo më e madhe sesa qyteti i Manhattanit. Forca e dobët i kthen të gjitha protonet në neutrone duke rezultuar në një dyndje neutronesh. Në të njëmijtën e ardhshme të sekondit, neutrinot kristalizohen dhe bërthama zmadhohet duke u përplasur në shtresën e sipërme me 20% të shpejtësisë së dritës.
Pas të gjitha proceseve të lartpërmendura, vijon një tronditje e fuqishme përfundimtare e cila e dërgon yllin drejt shkatërrimit në atë që e njohim si SUPERNOVA. Tronditjes i duhet rreth 3 orë për të arritur sipërfaqen e yllit. Nga jashtë ylli duket normal, me përjashtim të lëshimit masiv të neutrioneve. Dhe në fund, 3 orët pas rënies së bërthamës, tronditja arrin sipërfaqen dhe ylli shpërthen në SUPERNOVA.
Nga ky shpërthim krijohen elementë më të rëndë se hekuri, si ari, argjendi dhe uraniumi. Mbas shpërthimit në supernova krijohet një mjegullnajë të cilës i duhen mijëra vjet për t’u shpërndarë. Me kalimin e kohës, bërthama e yllit zbulohet duke nxjerr atë që ne e njohim si YLLI NEUTRON. Yjet neutrone janë kompakte dhe vetëm disa km të mëdhenj (rreth 6 km).
Masa e tyre është pothuajse sa e Diellit, pra imagjinoni Diellin ë të presuar në një objekt vetëm 6 km të madh. Menjëherë ylli neutron rrethohet nag një fushë magnetike jashtëzakonisht e fortë. Grimcat e ngarkuara rrotullohen përreth linjave të fushës magnetike duke udhëtuar drejt poleve. Kur grimcat janë sëbashku afër poleve, aty është vendi ku drita emetohet më imtësisht.
Yjet neutrone rrotullohen shumë shpejtë rreth aksit të tyre -ose mund ta përshkruajmë shumë dhunshëm, ato rrotullohen mijëra herë brenda 1 sekondi, edhe kur fusha e tyre magnetike është zakonisht e pjerrët nga aski rrotullues, drita që del nga polet magnetike lëkunden përreth, si një fener deti. Nëse Toka do të ndodhej përgjatë njërit prej poleve magnetikë në kohën kur ylli neurton
rrotullohej, atëherë ajo do të shkatërrohej nga Drita e fortë Radio -Radio Light.
Në pikëpamjen tonë nga Toka, ne e shikojmë yllin neutron në formë pulsi, ose siç e njohim ndryshe PULSAR.
